W ostatnich 2-3 latach szybko rozwinęła się w Polsce internetowa sprzedaż artykułów spożywczych i gotowych posiłków. Dynamiczny rozwój tego segmentu rynku e-commerce jest przede wszystkim pochodną korzystania z takiego kanału dystrybucji przez duże firmy, w szczególności Alma, Piotr i Paweł oraz Tesco. W tym wpisie zajmę się głównie kwestią prawa do zwrotu towaru kupionego w Internecie bez podania przyczyny. Prawo to na tyle ugruntowało się w świadomości konsumentów, że warto zastanowić się czy obejmuje również artykuły spożywcze. Nie można nie wspomnieć, że wiele sklepów stworzyło swoje aplikacje mobilne ułatwiające takie zakupy.
W pierwszej kolejności określić należy czego dotyczył będzie wpis. A więc przez internetowy zakup artykułów spożywczych (jedzenia) rozumiem takie sytuację:
- kupno online poszczególnych artykułów z supermarketu,
- zamówienie online gotowego jedzenia wybranego ze stałej oferty sklepu lub restauracji (czyli jedzenia przyrządzonego na zamówienie dla kupującego),
- zamówienie przez Internet jedzenia przystosowanego wprost dla naszych potrzeb (najczęściej chodzi tutaj o kupno zdrowych posiłków o określonej wartości kalorycznej, ewentualnie dodatkowo z określeniem innym parametrów).
Analizę prawną wyżej wymienionych przypadków zaczną od końca, ponieważ tak łatwiej mi przedstawić spostrzeżenia:)
Ad 3.
W przypadku otrzymywania gotowych posiłków przygotowanych na specjalne zamównie w pierwszej kolejności należy rozważyć, czy aby czasem w takiej sytuacji nie jest całkowicie wyłączone stosowanie ustawy o prawach konsumenta na podsatwie art. 3 ust. 1 pkt 3 tej ustawy. Wtedy prawa kupującego byłyby znacznie skromniejsze niż przy innych rodzajach zakupów online. W mojej jednak ocenie wyłącznie to nie dotyczy zamówienia posiłku na specjalne życzenie.
Przywołany przepis dotyczy wprawdzie sprzedaży środków spożywczych i jedzenia, ale tylko w ramach tzw. sprzedaży obwoźnej. Czyli byłby on miarodajny dla tzw. „Pana Kanapki”. Taki sprzedawca nie dostarcza produktów na zamówienie, lecz kupujący muszą dostosować się do jego oferty. Na marginesie dodam zatem wprost, że zakupy u „Pana Kanapki”, to nie jest sprzedaż konsumencka, stąd prawa kupującego nie są tak szerokie jak w zakupach konsumenckich.
Wracając do tematu – to, że stosowanie ustawy o prawach konsumenta nie jest wyłączone w przypadku zamówienia gotowego posiłku, nie oznacza, iż można dokonać zwrotu. Uważam, że w art. 38 ustawy o prawach konsumenta można wskazać aż cztery podstawy prawne, które będą wskazywały, że takiego jedzenie nie można oddać bez podania przyczyny i domagać się zwrotu ceny. Nie twierdzę, że każda z tych podstaw jest właściwa, ale wydaje mi się, iż w ogromnej większości przypadków choć jedna będzie adekwatna. A jedna wystarczy. Podstawy te zawarte są w pkt 1, 2, 4 i 5 w art. 38 ustawy o prawach konsumenta. Kolejna jest to:
- Świadczenie usługi, jeżeli przedsiębiorca wykonał w pełni usługę za wyraźną zgodą konsumenta, uprzednio poinformowanego o utracie prawa zwrotu (w tym przypadku zamówienie traktuje się jako zakup usługi, a nie towaru, co według mnie ma sens).
- Towar jest nieprefabrykowany (wyprodukowany według specyfikacji konsumenta lub służy zaspokojeniu jego zindywidualizowanych potrzeb).
- Towar ulega szybkiemu zepsuciu lub ma krótki termin przydatności do spożycia (zazwyczaj gotowe jedzenia takie właśnie jest, zresztą według mnie samo ostygnięcie jedzenia można potraktować jako jego zepsucie lub niezdatność do spożycia).
- Towar dostarczany jest w zapieczętowanym opakowaniu i po otwarciu tego opakowania nie można go zwrócić ze względu na ochronę zdrowia lub z powodów higienicznych (z moich doświdczeń wynika, że posiłki zazwyczaj są dostarczane w hermetycznie zamknietych opakowaniach, tj. w takich plastikowych pojemnikach z wieczkiem będącym przyklejoną folią. Chyba tylko pizza dostarczana jest w papierowych pudełkach).
Ad 2.
W przypadku zamawiania online gotowych posiłków ze standardowej oferty w grę wchodzić zaś mogą dwie podstawy, które będą stanowiły przeszkodę do zwrotu towaru bez podania przyczyny. Zgodnie z art. 38 pkt 4 i 5 ustawy o prawach konsumenta będzie to:
- Szybkie psucie się towaru.
- Dostarczenie towaru w zapieczętowym opakowaniu.
Ad 1.
Z kolei przy zakupieniu przez Interent jedynie produktów spożywczych z supermarketu czasami będzie możliwy, a czasami nie, zwrot towarów. Wszystko zależy od tego jaki to towar. Nie będzie można zwrócić towarów szybko psujących się, jak też towarów dostarczonych w zapieczetowanych opakowaniach, jesli zostały otwarte.